Tin nhanh

Khi các cửa hàng bánh trung thu bắt đầu bày bán trên phố thì cửa hàng trống lân Nam Hà của anh Nguyễn Văn Hiếu (tổ 5, phường Hòa An, quận Cẩm Lệ) cũng tất bật với công việc làm trống lân đón Tết Trung thu. Chiếc trống còn thơm mùi gỗ mít phát ra âm thanh lanh lảnh báo hiệu một mùa bội thu cho gia đình anh.

Ông Nguyễn Văn Hiệu cầm mặt trống lân. Ảnh: D.HL

Xuất thân từ làng trống Đọi Tam (xã Tiên Sơn, thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam), ông Nguyễn Văn Hiếu (SN 1963) trở thành tay trống có tiếng ở Đà Thành, không chỉ giàu kinh nghiệm làm trống. nghề truyền thống mà còn có khả năng sản xuất nhiều loại trống từ trống lân đến trống trường, trống dân tộc …

“Da trâu tang, đánh ít kêu nhiều”.

Vừa căn chỉnh chiếc trống một cách tỉ mỉ, anh Hiếu Bùi nhớ lại: “Năm 13 tuổi tôi đã biết làm trống, đây là nghề cha truyền con nối nên từ nhỏ tôi đã theo dõi bố làm trống rồi thâm nhập vào mọi người. .Thời gian quen dần, không học hỏi nhiều, trong gia đình tôi ai biết đọc thì đi làm Nhà nước, ai không qua trường lớp thì theo nghề của cha ông, nghề này là tỏa đi khắp cả nước, tôi là dân di cư vào Đà Nẵng làm ăn đã mang theo tiếng trống của mình vào đây! ”.

Anh Hiếu sinh ra ở làng nghề trống truyền thống Đọi Tam. Đây là cái nôi của một nghề nổi tiếng không chỉ mang hơi thở của lịch sử mà còn là nghệ thuật đánh trống phục vụ lễ hội. Trước đây, những cậu bé làng Đọi Tam khoảng 12, 13 tuổi đã được dạy làm trống nhỏ; đến 16, 17 tuổi có thể theo cha đi làm trống. “Khi mới vào Đà Nẵng năm 1996, mọi thứ ở đây còn mới nên tôi phải tự đi mua gỗ về xẻ, mua da thuộc mỏng về làm trống. Tùy theo nhu cầu của khách hàng mà mặt trống được làm bằng da trâu hoặc da bò. Tuy nhiên, da trâu bền hơn da bò, âm thanh của da trâu cũng hay hơn và giá thành cũng cao hơn.

Để làm ra một chiếc trống phải trải qua 3 bước: lột da, để tang và khiêng trống. Da được chọn làm trống là da trâu cái, cạo sạch màng, ngâm nước chống thối rồi đem phơi khô. Da ngoài dùng cho trống lớn, da dưới dùng cho trống trẻ em. Gỗ làm trống chủ yếu là gỗ mít dẻo, mềm, không cong vênh, nứt nẻ. Gỗ được cắt thành nhiều khúc, sau đó trộn thành dăm. Tùy theo kích thước của trống mới mà xác định được bao nhiêu phoi cũng như độ cong, dẻo của các phoi để khi ghép vào thân trống không có khe hở. Ngoài ra, để trống thật căng, người ta còn dùng sơn quét vào các khe. Cuối cùng là tiếng trống. Da trâu được căng hết cỡ trên mặt trống, sau đó dùng đinh chết cố định vào thân trống. Mỗi chiếc trống thành phẩm phải mất ít nhất 2-3 ngày. Giờ có nhiều máy móc hỗ trợ nên anh Hiếu cũng đỡ vất vả hơn.

“Bây giờ hãy làm theo chuỗi. Tôi mua một lần vài khối gỗ về xẻ, sấy khô, cho vào lò, uốn thành khuôn rồi ghép lại. Tôi đưa các tấm gỗ vào các xưởng cưa họ bán theo quy cách và tính theo khối lượng, mỗi khối khoảng 25 triệu đồng rồi đem về uốn. Mặt trống chỉ được làm từ gỗ mít vì không bị cong vênh, co giãn. Hiện nay, có hai loại gỗ mít: loại lõi vàng để làm thùng phuy và loại thùng trắng không làm được vì nhanh hỏng thùng phuy “, ông Hiếu giải thích. Theo ông Hiếu, loại gỗ tốt hay trống dở là do tay nghề của người đắp, mỗi loại trống có âm thanh khác nhau như trống trường có âm thanh khác trống nhạc thì trống lân sẽ vang và đanh hơn trống trường, trống gia tộc. .Trước khi ngâm sấu phải ngâm cho đến khi vỏ mềm, nếu còn cứng và dày thì phải cạo lại, nhưng không được mỏng quá sẽ nhanh hỏng.

Công đoạn đắp mặt trống cũng rất quan trọng, sao cho vừa kín, vừa khít, tạo âm thanh vang, rền khi đánh. Trải qua hàng trăm năm, những người làm trống ở Đọi Tam đúc kết rằng: “Da trâu thì tang, đánh ít kêu nhiều”. Tức là da trâu làm mặt trống và gỗ mít làm tang thì trống sẽ rất hay và vang.

Tuy nhiên, anh Hiếu cho biết: “Khó nhất là khâu ghép trống. Trong tất cả các loại trống, trống đồng là loại trống khó làm nhất. Trước đây, họ đúc trống, nhưng bây giờ họ làm giả và sơn lại cho giống. Nhưng, học nghề không khó chút nào, từ thực hành đến hành nghề ”.

Giữ một công việc trên đất nước ngoài

Hiện xưởng trống Nam Hà chỉ có 3 người trong gia đình ông Hiếu làm trống. Trung thu, gia đình anh bận rộn với những đơn hàng, còn bình thường thì hai bố con anh chỉ làm việc lai rai, mỗi ngày chỉ làm 8 tiếng. Rất may là có mặt bằng sản xuất nên giảm được chi phí đầu vào. Những chiếc trống do ông làm ra hầu hết được sử dụng cho các lễ hội. Mỗi khi có tết, nhiều nơi đặt hàng chục chiếc với nhiều loại khác nhau, giúp gia đình anh có thu nhập ổn định (khoảng 10 triệu đồng / tháng).

Ông Nguyễn Văn Độ kiểm tra tiếng trống lân sau khi hoàn thành. Ảnh: D.HL

“Ông bà ta nói ‘Sống bằng đèn dầu, chết bằng kèn’. Tuy không phát triển lắm nhưng nghề này không sợ mai một vì nước ta sử dụng trống nhiều do có nhiều lễ hội, đình chùa, miếu mạo, … để theo nghề”. , trước hết phải yêu nghề, không học đọc được thì học nghề khác cũng không bằng nghề truyền thống của mình, trước đây cơ sở có thuê một số lao động trẻ ngoài nước vào làm việc và dạy các cháu một lúc rồi cũng nghỉ hết, giờ cơ sở dù không có thợ nhưng tôi cũng không đủ tiền thuê thợ với lương cao ”, anh Hiếu cho biết.

Bước ra từ làng nghề làm trống truyền thống, anh Hiếu lấy nghề truyền thống làm mưu sinh và từng bước nâng cao tay nghề. Mỗi khi thấy khách hàng sử dụng trống của mình, anh Hiếu luôn tự hào về thương hiệu trống đồng Nam Hà của mình. Trong suốt 2 năm Covid-19 dù không bán được trống nhưng cơ sở vẫn chuẩn bị những bước cơ bản để khi có đơn hàng có thể nhanh chóng hoàn thành. Hiện ở Đà Nẵng chỉ có cơ sở của anh Hiếu là làm được các loại trống, đặc biệt là trống được khách hàng trên cả nước, nhất là các tỉnh miền Tây Nam bộ và các tỉnh Lai Châu, Hải Phòng, Quảng Nam đặt hàng. Ninh, Đăk Lăk, Gia Lai…

Anh Hiếu rất yên tâm khi có con trai nối nghiệp. Chia sẻ về nghề của mình, anh Nguyễn Văn Độ (SN 1992) cho biết: “Tôi theo nghề thứ ba từ năm 18 tuổi, đến nay đã hơn 10 năm. Thấy bố đi làm từ nhỏ nên tôi cũng quen. Sau này, khi tôi lớn lên, cha tôi đã chỉ cho tôi những bí quyết cơ bản để làm ra một thành phẩm bền đẹp. Công việc này khá vất vả. Nhưng nếu tôi có việc ở nhà, tôi sẽ làm. Có những lúc tôi muốn bỏ nghề vì nghĩ sau này một mình sẽ không làm được vì phải trải qua nhiều giai đoạn. Bây giờ, tôi có một gia đình cùng làm ăn, nhưng không biết có giữ được lâu hay không. Sau này nếu lập gia đình, tôi cũng để các con tự quyết định tương lai nghề nghiệp, không ép buộc. Bản thân tôi, bố tôi không ép buộc; Nếu bạn thấy thú vị và cần thiết, hãy làm nó để kiếm sống ”.

Anh Hiếu lạc quan cho biết: “Có công việc là có việc để làm, không còn hàng thì nghỉ. Làm nghề đánh trống, tôi luôn chủ động trong công việc. Đặc biệt, tôi chủ yếu làm việc trong nhà, không làm việc ngoài trời. nên không quá khó như nhiều nghề khác. “

Để có một sản phẩm bền, đẹp, khâu chọn nguyên liệu cũng rất công phu và tỉ mỉ. Mỗi chiếc trống do anh Nguyễn Văn Hiếu làm ra như một đứa con tinh thần, bởi anh luôn đặt hết tâm huyết, sự tỉ mỉ qua đôi bàn tay khéo léo, tài hoa vào chiếc trống. Dù trong thời đại công nghiệp phát triển, tiếng trống truyền thống đang dần bị bão hòa và bị thay thế bởi âm thanh điện tử nhưng với lòng yêu nghề, dù ở nơi đất khách quê người, tiếng trống Đọi Tam của quê hương vẫn luôn vang lên. anh vẫn được phát triển và vang xa khắp cả nước.

Đoàn Hảo Lương