Quyền sở hữu trí tuệ là công cụ hữu hiệu, tạo lợi thế cạnh tranh cho sự phát triển của doanh nghiệp và các chủ thể quyền khác trong nền kinh tế thị trường. Đồng thời, quyền sở hữu trí tuệ khuyến khích, tạo động lực cho các cá nhân, tổ chức liên quan không ngừng đổi mới, sáng tạo các đối tượng sở hữu trí tuệ mới để được bảo hộ độc quyền. Vì vậy, quyền sở hữu trí tuệ được coi là công cụ đòn bẩy để thúc đẩy và nâng cao thanh thế cho đổi mới, dẫn dắt hệ sinh thái sở hữu trí tuệ nhằm phát triển kinh tế nhanh và bền vững.
Nâng cao các hoạt động đổi mới
Theo đại diện Cục Sở hữu trí tuệ (Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ), những năm gần đây, làn sóng đổi mới sáng tạo đang tạo ra hiệu ứng lan tỏa trên cả nước trong nhiều lĩnh vực. Đồng hành với phong trào “khởi nghiệp”, “đổi mới sáng tạo” là thuật ngữ “sở hữu trí tuệ”. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp, địa phương đã phải tốn rất nhiều tiền bạc, thời gian khi vướng vào các vụ kiện để lấy lại thương hiệu của chính mình như: Nước mắm Phú Quốc, kẹo dừa Bến Tre, võng xếp. Duy Lợi… tại thị trường nước ngoài là những bài học kinh nghiệm quý giá cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, start-up.
Trên thực tế, các nhóm khởi nghiệp chỉ tập trung vào việc hình thành doanh nghiệp, kêu gọi vốn đầu tư mà ít quan tâm đến việc sáng tạo, thành lập và khai thác tài sản trí tuệ của mình. Nhiều start-up ra đời chỉ sao chép mô hình kinh doanh, ý tưởng hoặc sản phẩm tương tự đã có trên thị trường mà không dựa vào yếu tố đổi mới sáng tạo, không tích hợp công nghệ cụ thể. Trong khi đó, sở hữu trí tuệ là cơ sở pháp lý cho quá trình đưa quyền SHTT ra thị trường, thu lợi nhuận và tăng trưởng bền vững trong sản xuất kinh doanh.
Trong những năm qua, các mạng xã hội đã phủ sóng toàn cầu như Facebook, Instagram; các công ty công nghệ như Samsung, Apple; Các nền tảng xem trực tuyến như Youtube, Netflix … thâm nhập sâu vào thị trường Việt Nam và đi kèm với đó là vấn đề tôn trọng quyền SHTT. Khi ngày càng có nhiều doanh nghiệp đa quốc gia có mặt tại Việt Nam, các yêu cầu về ý thức và cách cư xử của xã hội liên quan đến vấn đề SHTT dần trở nên cấp thiết hơn.
Theo Cục SHTT, Chính phủ Việt Nam đã sớm xác định chủ trương sử dụng công cụ SHTT làm đòn bẩy thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh, góp phần phát triển kinh tế – xã hội. Có thể nói, chúng ta đã nhận thức đúng ngay từ Trung ương và chủ trương này đã trở thành kim chỉ nam có sức lan tỏa đến nhiều cấp, nhiều ngành.
Trong những năm qua, Cục SHTT đã thể hiện rõ vai trò là đầu mối giúp Chính phủ, Bộ Khoa học và Công nghệ thống nhất quản lý nhà nước về SHTT và trực tiếp thực hiện quản lý nhà nước về sở hữu công nghiệp. xây dựng chính sách, pháp luật về SHTT, đến tổ chức và hoạt động của các tổ chức trong hệ thống SHTT Việt Nam đã tích cực triển khai hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ, hỗ trợ các bộ, ngành, địa phương phát triển quyền sở hữu trí tuệ. khai báo các hoạt động SHTT.
Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ – ông Huỳnh Thành Đạt, ngay từ những ngày đầu thành lập, nền tảng pháp lý cho hoạt động SHTT luôn được chú trọng xây dựng và không ngừng được hoàn thiện. Trên cơ sở hệ thống pháp luật vững chắc đó, công tác xác lập quyền sở hữu công nghiệp trong thời gian qua đã có nhiều thành tựu đáng kể. Hoạt động bảo hộ sở hữu trí tuệ đã đạt được nhiều kết quả, góp phần mang lại thành công trong hoạt động sản xuất kinh doanh cho các doanh nghiệp tại Việt Nam.
Việt Nam đứng đầu ASEAN về số đơn đăng ký sáng chế
Theo ông Đinh Hữu Phí – Cục trưởng Cục SHTT, xác lập quyền sở hữu công nghiệp từ khi thành lập đã là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Cục SHTT và ngày càng có ý nghĩa quan trọng do số lượng đơn đăng ký sở hữu công nghiệp ngày càng nhiều. nhanh, đòi hỏi việc xử lý đơn vừa phải được đẩy nhanh, vừa đảm bảo chất lượng do tình trạng tranh chấp, khiếu kiện gia tăng.
Tính đến hết tháng 6 năm 2022, Cục SHTT đã nhận được gần 1 triệu đơn đăng ký sở hữu công nghiệp và cấp gần 600.000 văn bằng bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp các loại. Chất lượng xử lý đơn và cấp văn bằng bảo hộ các đối tượng sở hữu công nghiệp được Cục chú trọng nâng cao thông qua các giải pháp đổi mới, cải tiến trong quản lý, tổ chức công việc, cải cách thủ tục hành chính và hồ sơ. CNTT … đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội trong việc bảo vệ và phát triển tài sản trí tuệ phục vụ sản xuất kinh doanh của xã hội.
Sau hơn 15 năm thực hiện Chương trình phát triển tài sản trí tuệ, Cục SHTT đã hỗ trợ trực tiếp phát triển tài sản trí tuệ cho một số sản phẩm của địa phương, như sản phẩm tơ lụa của tỉnh Quảng Nam, hồ tiêu của tỉnh Quảng Nam. Trị và điều của tỉnh Bình Phước; hỗ trợ đăng ký chỉ dẫn địa lý tại Nhật Bản cho thanh long Bình Thuận, vải thiều Lục Ngạn và cà phê Buôn Ma Thuột …
Bên cạnh đó, vai trò, vị thế của Cục SHTT trong hoạt động hợp tác quốc tế ngày càng được khẳng định trên cả phương diện song phương và đa phương. Công tác đào tạo, tập huấn, tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về SHTT được Cục thường xuyên, có hệ thống, đa dạng về hình thức và hướng tới các nhóm đối tượng khác nhau.
Theo bà Thitapha Wattanapruttipaisan – Trưởng Văn phòng đại diện Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới tại Singapore (WIPO Singapore), từ năm 1988 đến nay, thành tựu kinh tế Việt Nam tăng trưởng nổi bật, góp phần thay đổi bức tranh đổi mới. không gian sáng tạo và công nghệ trong và ngoài khu vực ASEAN. Trong bảng xếp hạng Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) nhiều năm nay, Việt Nam luôn giữ vị trí quán quân trong nhóm 34 quốc gia có thu nhập trung bình thấp. Sự hợp tác chặt chẽ giữa Việt Nam và WIPO đã đóng vai trò quan trọng tạo nên những thành tựu ấn tượng này, cũng như việc chủ động hội nhập vào hệ thống thương mại và sở hữu trí tuệ toàn cầu của Việt Nam.
Theo bà Thitapha Wattanapruttipaisan, Việt Nam là thành viên của 14 điều ước quốc tế về SHTT do WIPO quản lý với tiềm năng trở thành quốc gia có số lượng đơn đăng ký sáng chế hàng đầu trong khu vực ASEAN trong thời gian tới. Các lĩnh vực CNTT và truyền thông như máy tính tốc độ cao và phân tích dữ liệu lớn chiếm khoảng một nửa danh mục bằng sáng chế gần đây của Việt Nam. Các mô hình kinh doanh kỹ thuật số sáng tạo và mới cũng đã hình thành với tốc độ chóng mặt.
Để đến năm 2030, SHTT thực sự trở thành công cụ hữu hiệu để phát triển kinh tế – xã hội, đưa đất nước trở thành nước đang phát triển, có nền công nghiệp hiện đại, có thu nhập trung bình cao, Cục trưởng Đinh Hữu Phí cho biết. Cục SHTT sẽ triển khai nhiều giải pháp khắc phục, đồng bộ để đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy của Cục, xây dựng các dự thảo văn bản hướng dẫn thi hành Luật SHTT, nâng cấp hệ thống CNTT để khôi phục quản trị và xử lý hồ sơ, tăng cường đào tạo nguồn nhân lực về SHTT cho Sở, doanh nghiệp và xã hội; xây dựng mạng lưới các tổ chức hỗ trợ, giúp đỡ về SHTT, nâng cao vai trò quản lý Nhà nước về SHTT của Cục …
