Tôi là Bùi Thế Giang, nguyên là cán bộ Ban Đối ngoại Trung ương Đảng. Là người gần như cả cuộc đời hoạt động công ích (trừ một số năm trong quân đội tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước) hoạt động trong lĩnh vực đối ngoại và gắn bó với công tác biên, phiên dịch, thậm chí. sau nhiều năm nghỉ hưu. Hôm nay, tôi gửi thư ngỏ này để xin chân thành chia sẻ những suy nghĩ của mình như sau:
Vào ngày 30 tháng 9, các quốc gia thành viên Liên hợp quốc và toàn thế giới sẽ kỷ niệm Ngày dịch thuật quốc tế. Được quyết định trong nghị quyết số 71/288 ngày 24 tháng 5 năm 2017 được Đại hội đồng Liên hợp quốc lần thứ 71 thông qua tại phiên họp toàn thể lần thứ 82, Ngày dịch thuật quốc tế ra đời nhằm ghi nhận và tôn vinh vai trò của người dịch thuật. các dịch giả trên khắp thế giới “trong việc kết nối các dân tộc và thúc đẩy hòa bình, hiểu biết và phát triển”.
Việt Nam là một trong 11 quốc gia đầu tiên ký kết nghị quyết này. Tôi đã theo dõi quá trình vận động và đàm phán nghị quyết tại Đại hội đồng LHQ và rất vui khi thấy nghị quyết được thông qua. Với tư cách là một cá nhân hoạt động trong lĩnh vực đối ngoại, liên quan đến sự kiện này, tôi tự hào về sự chủ động và hiệu quả trong công tác đối ngoại của nước ta nói chung và của các nhà ngoại giao. cũng như các nhà ngoại giao đa phương của Việt Nam tại diễn đàn LHQ nói riêng.
Và niềm vui, niềm tự hào của tôi không chỉ liên quan đến sự kiện này. Với vốn kiến thức hạn hẹp của mình, tôi nghĩ rằng đất nước ta tiếp xúc với nước ngoài từ bao giờ thì công việc dịch thuật và những người dịch thuật của chúng ta đã bắt đầu đóng góp vào công cuộc xây dựng đất nước. và bảo vệ Tổ quốc từ thời đó. Sự đóng góp này ngày càng to lớn, thiết thực và có ý nghĩa khi đất nước đã tích cực, chủ động, đổi mới toàn diện, mở cửa và hội nhập quốc tế hơn 36 năm qua.
Tuy nhiên, tôi viết thư ngỏ này không chỉ để bày tỏ niềm vui và niềm tự hào đó. Với bức thư này, tôi xin mạnh dạn nêu hai điều.
Thứ nhất, công việc dịch thuật và người dịch có những đóng góp quan trọng trong suốt chiều dài lịch sử đối ngoại của đất nước hay không, và những đóng góp đó không khó để nhận thấy như tôi vừa đề cập sơ qua, nghề dịch và những người làm công tác dịch thuật ở nước ta chưa được tương xứng. được công nhận.
Có thể dễ dàng nhận thấy điều này qua vô số ví dụ, từ việc không có tổ chức xã hội – nghề nghiệp đại diện cho người dịch đến việc bố trí các vị trí biên dịch trong hệ thống chức danh. nghiệp vụ, hay đơn giản nhất là bố trí chỗ ngồi cho phiên dịch viên tại các hoạt động đối ngoại các cấp…
Vấn đề “đối nội” này càng đáng nói hơn nếu đặt cạnh sáng kiến, hiệu quả cao của những hoạt động, sáng kiến có tính chất “đối ngoại” như tôi đã đề cập ở trên trong mối quan hệ với Quốc khánh. bản dịch quốc tế. Đó là từ góc độ của một người trong cuộc nhìn về xã hội.
“Trả lại tên cho tôi”
Thứ hai, ở góc độ của một người trong cuộc nhìn nhận về nghề dịch và đội ngũ biên dịch viên, tôi cũng nhận thấy có nhiều vấn đề cần được xem xét và xử lý một cách nghiêm túc. Tôi chỉ xin nêu ra một ví dụ điển hình về việc chúng ta dịch sai tên đầy đủ chính thức của hai quốc gia lớn trên thế giới, hai ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, đồng thời là hai quốc gia. Họ coi tiếng Anh như tiếng mẹ đẻ: Mỹ và Anh.
Việt – Mỹ: ‘Kéo mây trên trời’ để hợp tác và lấp đầy sự khác biệtVới Hoa Kỳ, trong nhiều năm, tên chính thức đầy đủ của quốc gia này vẫn được chúng ta dịch là “Hợp chủng quốc Hoa Kỳ”. Là một cá nhân có vốn tiếng Anh ít ỏi, lại hoạt động trong lĩnh vực đối ngoại, hàng chục năm nay, tôi đã kiên trì đề nghị “trả lại tên cho mình”.
Cơ hội lớn nhất để tôi nêu vấn đề này một cách tổng kết và cấp quốc gia là khi chuẩn bị cho chuyến thăm lịch sử tới Mỹ vào tháng 7/2015 của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: của đất nước được liệt vào danh sách “Hợp chủng quốc Hoa Kỳ” sau khi những tuyên bố của tôi về lý do thay đổi đã được các nhà lãnh đạo, kể cả bản thân Tổng Bí thư, chấp nhận.
Hơn nữa, ngày 20/7/2015, tại cuộc tọa đàm trực tuyến do báo VietNamNet thực hiện sau khi Tổng Bí thư kết thúc chuyến thăm Mỹ, lời đầu tiên tôi nói là gọi đúng tên Chủ tịch nước. đất nước này. Điều làm tôi phấn khích là kể từ đó, các tài liệu ở cấp chính trị cao nhất của đất nước chúng tôi đều sử dụng tên “Hợp chủng quốc Hoa Kỳ”.
Tuy nhiên, điều khiến tôi băn khoăn là sau hơn 7 năm, không chỉ nhiều địa phương mà nhiều cơ quan Trung ương vẫn sử dụng tên dịch không chính xác của quốc gia này. Chỉ vài ngày trước, tôi thấy một công văn của một cơ quan cấp bộ vẫn ghi tên nước này là “Hợp chủng quốc Hoa Kỳ”.
Với Anh, cũng trong nhiều năm, tên chính thức đầy đủ vẫn được chúng tôi dịch là “Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland”. Mọi người đều hiểu rằng hệ thống chính trị của đất nước này là chế độ quân chủ đại nghị. Do đó, quốc gia này có thể được gọi tắt là “Vương quốc Anh”, nhưng không thể gọi tắt là “Vương quốc Anh”. Trong cụm từ “United Kingdom”, “Kingdom” là một danh từ, và “United” là một tính từ, và theo quy tắc ngữ pháp trong tiếng mẹ đẻ của chúng ta, danh từ phải đứng trước. tính từ.
Hơn nữa, logic, cả chính trị và ngôn ngữ, đều rõ ràng: Đó là một vương quốc tập hợp (liên kết) hai thành phần lớn, Anh và Bắc Ireland. Vì vậy, tên chính thức đầy đủ của quốc gia này phải được dịch sang tiếng Việt là “Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland”.
Tương tự như trường hợp của Hoa Kỳ, tôi cũng đã kiên trì vận động trong nhiều năm để “trả lại tên bạn” cho tên chính thức đầy đủ là Vương quốc Anh. Và tôi cũng đã có cơ hội để làm điều này một cách quyết liệt và ở cấp quốc gia: Để chuẩn bị cho chuyến thăm đầu tiên của Tổng thư ký tới Vương quốc Anh vào tháng 1 năm 2013, tôi đã vượt qua rất nhiều rào cản đối với tên tuổi của mình. Tên chính thức đầy đủ của Vương quốc Anh đã được sử dụng chính xác trong tất cả các tài liệu liên quan đến chuyến thăm đó, bao gồm cả thông cáo báo chí.
Ngoài ra, theo tôi được biết, Đại sứ quán Anh tại Việt Nam đã sử dụng đúng tên được dịch sang tiếng Việt trong các văn bản ban hành trong vài năm trở lại đây, kể cả trong các ghi chú giao dịch với các cơ quan, tổ chức. Việt Nam.
Tuy nhiên, khác với trường hợp của Mỹ, sau chuyến thăm Anh vào tháng 1/2013 của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, tên đầy đủ của Anh vẫn trở lại tình trạng bị dịch sai như nhiều năm trước. Và gần đây nhất, khi Nữ hoàng Anh qua đời, hàng ngày chúng ta vẫn nghe và nhìn thấy những cái tên không chính xác trên nhiều tài liệu và phương tiện truyền thông chính thức!
Quý vị,
Một bức thư ngỏ nhân Ngày Dịch thuật Quốc tế lẽ ra phải đề cập đến những điều buồn cười. Nhưng thực tế có rất nhiều câu chuyện hài hước đáng nói. Tuy nhiên, những câu chuyện vui thì dễ kể, trong khi những câu chuyện tưởng như nhỏ nhưng lại phản ánh thực sự vấn đề của văn hóa và ứng xử quốc tế của chúng ta, như tên một số quốc gia ở trên, lại chưa được đề cập đến.
Vì vậy, với bức thư ngỏ này, tôi tha thiết đề nghị các cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm quan tâm đến nghề dịch thuật và những người làm công tác dịch thuật, hãy coi nghề dịch thuật là một nghề như những nghề khác. các văn bản pháp luật khác và coi người dịch như những người lao động hợp pháp và tử tế khác, đúng với khẩu hiệu “Lao động là vinh quang” mà thế hệ chúng tôi đã được truyền dạy và luôn ghi nhớ từ thuở cắp sách đến nay. đi học.
Tôi cũng tha thiết hy vọng rằng tên chính thức đầy đủ của hai quốc gia, Hoa Kỳ và Vương quốc Anh, mà tôi vừa đề cập ở trên, sẽ sớm được dịch đúng cách và sử dụng thích hợp trong tất cả các giao dịch và phương tiện truyền thông của chúng ta.
Xin gửi đến các bạn lời chào trân trọng.
|
Quá trình công tác của Đại sứ Bùi Thế Giang: – 1994 – 2007: Vụ trưởng Vụ Quốc tế nhân dân (nay là Vụ Đối ngoại nhân dân), Ban Đối ngoại Đảng ủy Công an Trung ương. – 2007 – 2012: Đại sứ, Phó Trưởng Phái đoàn thường trực Việt Nam tại Liên hợp quốc, kiêm Phó đại diện Việt Nam tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc 2 năm 2008 – 2009 – 2012 – 2016: Vụ trưởng Vụ Tây Âu – Bắc Mỹ, Ban Đối ngoại Trung ương Đảng |
