Tỉnh Đồng Tháp dự kiến nhập trứng sếu đầu đỏ từ Thái Lan về ấp, sau đó chăm sóc, thả ra môi trường tự nhiên nhằm phục dựng, nhân giống loài chim quý đang giảm dần từng ngày.
Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp Lê Quốc Phong cho biết, tháng 9 này, đoàn công tác của tỉnh sang Thái Lan thống nhất nội dung hợp tác chuyển trứng sếu về Vườn quốc gia Tràm Chim để phục dựng đàn sếu. Nếu thuận lợi, địa phương sẽ đạt được thỏa thuận chuyển trứng sếu về nước trong năm nay.
Đồng thời, Vườn quốc gia Tràm Chim chuẩn bị cơ sở vật chất để ấp trứng (khoảng 30 ngày), nuôi dưỡng, huấn luyện non theo quy trình chuyển giao. Vài năm sau, những con sếu đầu tiên sẽ được thả vào tự nhiên. Dự án tính toán, mỗi năm thả thành công 10 con sếu thì trong 10 năm khu vườn sẽ có 100 con hạc. Với số lượng như vậy, sếu có thể tự sinh sản ngoài tự nhiên với mức độ đa dạng cao và duy trì quần thể.
Đàn sếu đầu đỏ từng xuất hiện ở Vườn quốc gia Tràm Chim. Hình ảnh: Nguyễn Văn Hùng
Đây là lần đầu tiên Đồng Tháp có dự án ương giống sếu đầu đỏ, bởi từ trước đến nay loài chim này thường đẻ ở Campuchia rồi di cư về Tràm Chim từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau. Vườn quốc gia này rộng 7.500 ha, là vùng đất ngập nước, được công nhận là khu Ramsar thứ 2.000 của thế giới và thứ 4 của Việt Nam. Nơi đây từng ghi nhận nhiều sếu – loài động vật nằm trong sách đỏ cần bảo tồn – nhiều nhất Đông Nam Á, có khi hơn một nghìn con vào những năm 1990.
Tuy nhiên, thời gian gần đây, số lượng sếu về Tràm Chim giảm mạnh. Thống kê cho thấy, những năm 2014-2016, mỗi năm có từ 14-23 trẻ trở về. Năm 2017 chỉ có 3 con. Năm 2018 có 9 con và năm sau về vườn 11 con. Đáng chú ý, năm 2020 và 2022 không có cần trục.
TS Trần Triết, Đại học Khoa học Tự nhiên TP.HCM, thành viên Hiệp hội Sếu quốc tế tại Mỹ, cho biết 50 năm trước, sếu biến mất hoàn toàn ở Thái Lan. Đất nước này đã mất 30 năm để xây dựng lại đàn sếu, trong đó 20 năm đầu tìm hiểu, nghiên cứu về quy trình canh tác và xây dựng cánh đồng lúa hữu cơ – nơi đàn sếu được thả về tự nhiên, thậm chí còn sang Mỹ học kỹ thuật. thụ tinh nhân tạo.
Ông nói và giải thích quy trình này: “Sếu ngô khó sinh sản hơn sếu hoang dã. Bón phân để tăng tính đa dạng di truyền trong quần thể, tránh giao phối cận huyết và đảm bảo sếu khỏe mạnh khi trở về tự nhiên”. Việc này không chỉ mất nhiều thời gian mà chi phí cũng rất lớn, lên đến hàng chục triệu USD.
Đến nay, nghề nuôi sếu của Thái Lan được đánh giá thành công. Trong hơn 10 năm qua, đất nước này đã thả gần 200 con sếu vào tự nhiên, và hiện số sếu này có thể tự sinh sản. Vì vậy, khi được phía Thái Lan đồng ý hợp tác chuyển giao, dự án đóng mới cần trục của Đồng Tháp có thể rút ngắn thời gian nghiên cứu, giảm giá thành. “Về mặt kỹ thuật thì khả thi, vấn đề còn lại là quyết tâm của Việt Nam vì có thể phải mất 10 năm, thậm chí hơn nữa mới có được sếu khỏe mạnh trong tự nhiên”, ông Triết nói.
Nuôi và huấn luyện sếu ở Thái Lan trước khi thả chúng vào tự nhiên. Hình ảnh: ICF
Để phục hồi sếu, các chuyên gia cho rằng Tràm Chim cần ngưng trữ nước cao quanh năm để chữa cháy rừng. Vì vùng đất rộng 7.500 ha này có hệ sinh thái đất ngập nước, nên chế độ thủy văn lũ khô xen kẽ theo mùa tự nhiên của Đồng Tháp Mười. Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia sinh thái độc lập cho biết: “Việc trữ nước cao quanh năm khiến môi trường sống cho sếu không còn. Chúng không thể về Tràm Chim được”.
Ông dẫn chứng, trong 3 năm 2009-2011, Đồng Tháp đã ban hành quy chế thí điểm quản lý thủy văn đối với Tràm Chim với sự hỗ trợ của Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (WWF). Tổ chức này khuyến nghị duy trì mực nước phù hợp trong mùa khô ở Tràm Chim, giúp đồng cỏ (bao gồm lau sậy, thức ăn chính của sếu) phục hồi nhanh chóng từ 800 ha lên 2.700 ha, kéo theo đàn sếu từ 48 con năm 2001 tăng lên 84, 85, 94 trẻ em trong ba năm sau đó.
Ngoài ra, trong thời gian thí điểm, mỗi năm xảy ra 6-9 vụ cháy ở trảng cỏ và rừng tràm với diện tích từ 15 đến 388 ha. Đồng cỏ và rừng tràm đều phục hồi tốt sau vụ cháy. Tuy nhiên, khi 3 năm thí điểm kết thúc, các quy định cụ thể đối với Tràm Chim cũng dừng lại, công tác quản lý thủy văn ở Tràm Chim trở lại như cũ. Việc xâm phạm thủy văn quản lý hệ sinh thái đất ngập nước cho đến nay vẫn chưa được giải quyết.
Theo chuyên gia này, các Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài nguyên và Môi trường cần đưa ra khung pháp lý phù hợp để giải quyết các vấn đề liên quan đến quản lý thủy văn đối với hệ sinh thái đất ngập nước trong hệ thống rừng đặc dụng. sử dụng, khác với rừng trên cao.
“Đàn sếu ngoài tự nhiên còn quá ít nên việc nuôi sếu sinh sản cần phải làm”, ông Thiện nói và cho biết cần đồng thời khôi phục môi trường sống của sếu ở Tràm Chim và các vùng lân cận. không thể “nuôi hạc như nuôi gà”.
Cùng quan điểm, TS Dương Văn Ni, chuyên gia về đa dạng sinh học vùng ĐBSCL cho rằng, việc bảo tồn, phục hồi môi trường sống vốn có của sếu ở Tràm Chim là cấp thiết, cần phải có quy hoạch. ruộng lúa hữu cơ ở các xã xung quanh.
“Ưu tiên hàng đầu là khôi phục môi trường sống của sếu ở Tràm Chim”, ông Ni nói và cho biết chương trình hợp tác sẽ thành công nếu đi kèm với điều kiện duy trì vùng sinh thái rộng lớn và đủ thức ăn giúp sếu đầu đàn. màu đỏ có thể sinh sản.
Sếu đầu đỏ phương Đông là loài di cư có đầu và cổ màu đỏ nổi bật; sọc trên cánh và đuôi màu xám. Mỏ và phía trước đầu của sếu có màu xanh dương với sừng và chân màu đỏ. Con trưởng thành cao 1,5-1,8 m, sải cánh 2,2-2,5 m, nặng 8-10 kg.
Số liệu quan trắc hàng năm của Hiệp hội sếu quốc tế cho thấy đàn sếu phương Đông, chủ yếu ở Việt Nam và Campuchia, đã giảm hơn 80% trong 10 năm qua, nay chỉ còn khoảng 160 con, tốc độ giảm bình quân 8% mỗi năm. . Với sự suy giảm nhanh chóng như vậy, tổ chức này dự đoán rằng trong tương lai gần, loài sếu phương Đông có thể hoàn toàn biến mất.
Ngọc Tài
