08:18, 09/09/2022
Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Êđê đang có nguy cơ mai một trong các buôn làng của đồng bào dân tộc thiểu số. Nhưng ở các buôn Kplang, Knier (xã Tân Tiến, huyện Krông Pắc) vẫn có những người dân vẫn hàng ngày bên khung cửi để gìn giữ “nghề” của mình …
Chúng tôi đến nhà chị H’Wiêt Byă (tên thường gọi là Amí Manh) ở buôn Kplang khi chị vẫn ngồi bên khung cửi, miệt mài dệt thổ cẩm để chuẩn bị tham gia chương trình Ngày hội văn hóa – thể thao. bà con dân tộc huyện Krông Pắc trong Lễ hội Sầu riêng Krông Pắc lần thứ I năm 2022. Được hỏi về nghề dệt thổ cẩm, Amí Manh càng hào hứng, nhiệt tình giới thiệu tỉ mỉ về các bộ phận của khung cửi … Chị cho biết: “Không biết có từ bao giờ. Bắt đầu làm nghề, nhưng khi lớn lên, ngày nào tôi cũng thấy mẹ ngồi bên khung cửi. Từ đó, tôi được mẹ dạy cách căng khung, luồn chỉ, dệt những tấm vải có họa tiết, hoa văn phong phú … Cho đến khi tôi 15 tuổi, từ những kinh nghiệm học hỏi được từ các bà, các mẹ trong làng. Với niềm đam mê hoa văn truyền thống, tôi đã thành thạo nghề, dệt được những sản phẩm thường dùng trong gia đình như chăn, váy, áo … ”.
 |
| Hàng ngày, Amí Manh vẫn bên khung cửi. |
Tính đến nay, Amí Manh đã có hơn 50 năm làm nghề dệt thổ cẩm. Nhiều người biết dệt bằng tuổi chị ở nhiều làng đã bỏ nghề vì nhu cầu dệt thổ cẩm ngày càng ít, hàng dệt khó bán; nhưng bà vẫn kiên trì với nghề để gìn giữ “tổ nghề ông bà”. Những tấm vải do chị dệt thường có hoa văn sắc nét, độ khó cao được chị học hỏi từ mẹ và các nghệ nhân trong làng đi trước. Vì vậy, những người yêu thích trang phục truyền thống đều yêu thích sản phẩm dệt của Amí Manh. Sản phẩm của chị dệt ra không chỉ dùng trong gia đình, họ hàng mà còn bán cho bà con trong thôn có nhu cầu mua để dùng trong đám cưới …; Thỉnh thoảng, du khách nước ngoài đến mua sản phẩm của cô làm quà lưu niệm. Những năm gần đây, nhiều sản phẩm do chị làm ra đã được đưa đi Bình Dương, Đồng Nai, TP Hồ Chí Minh. Hồ Chí Minh dành cho những chàng trai cô gái người Ê Đê thích sở hữu những sản phẩm thổ cẩm truyền thống của dân tộc mình. Thu nhập bình quân mỗi tháng từ nghề dệt của Amí Mạnh hiện nay là vài triệu đồng, tuy không nhiều nhưng cũng đủ trang trải cuộc sống hàng ngày. Năm 2018, Amí Mạnh vinh dự đạt giải Nhất nghề dệt thổ cẩm trong ngày hội văn hóa – thể thao các dân tộc huyện Krông Pắc.
Nỗi lo lớn nhất của bà Amí Mạnh lúc này là không còn ai tiếp tục theo nghề nữa, vì không con gái nào của bà có tâm với nghề theo nghề của mẹ. “Không có ai bên cạnh, sợ cái nghề dệt vải của gia đình cũng theo ông bà ngoại”, Amí Manh thở dài.
Năm nay đã ngoài bảy mươi tuổi, bà H’Win Byă (70 tuổi, tên thường gọi là Amí Bech) ở làng Knier (xã Tân Tiến) vẫn miệt mài với nghề để lưu giữ nghề của ông bà. Amí Bech học dệt từ năm 15 tuổi từ các bà, các mẹ trong làng, đến năm 17 tuổi em đã thành thạo dệt khăn, túi vải, chăn, áo dài …
Dù thu nhập từ nghề dệt không nhiều nhưng hễ có thời gian rảnh là Amí Bech lại ngồi bên khung cửi. Cô tâm sự: “Những lúc rảnh rỗi, tôi đan lát, may sẵn để bán. Hoặc ai có nhu cầu đến nhà đặt dệt, tôi cũng nhận. Đồng lương dệt vải rất ít, không bằng đi làm nghề khác và không đủ kiếm sống, nhưng vì đam mê nên tôi mới làm, và vì muốn giữ nghề truyền thống của dân tộc. Điều đáng mừng là có hai cô con gái của bà Amí Bech cũng rất thích và chăm chỉ học nghề dệt từ mẹ, mặc dù chưa hoàn thiện khi người chị cả chỉ biết đan lát chứ không thể quay khung, đan sợi. còn cô em gái thì ngược lại. dàn trải khung, luồn chỉ tốt nhưng không dệt trên sản phẩm.
Ông Y Kiêm Byă, Trưởng thôn Kplang, cho biết: “Xã Tân Tiến hiện có 4 thôn đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ. Trước đây, ở các làng Knière, Kplang có nhiều phụ nữ biết dệt thổ cẩm, nhưng từ hơn chục năm nay, nghề dệt thổ cẩm ngày càng mai một, thế hệ trẻ không còn mặn mà với nghề. Khi có nhu cầu về các sản phẩm thổ cẩm như lễ cúng, đám cưới, lễ hội văn hóa – nghệ thuật, họ tìm mua các sản phẩm may sẵn hoặc thuê đồ sáng tạo ngoài tiệm. Hiện chỉ còn hai bà H’Wiêt Byă và H’Win Byă vẫn hàng ngày bên khung cửi để giữ nghề, giữ lửa cho buôn làng ”.
Diak – Sương mù
