Đã quen với mức thu nhập cao, nhiều lao động chật vật tìm việc trong nước sau khi đi làm việc ở nước ngoài, chưa kể khó tìm được nghề phù hợp với tay nghề.
Ông Hoàng Minh Thắng, 47 tuổi, là một trong số ít người dân xã Hải Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quang bình, thành công sau nhiều năm làm việc ở nước ngoài. Năm 1994, gia đình bán 6 con bò để anh sang Hàn Quốc theo nghề đánh bắt xa bờ. Hết hợp đồng hai năm, anh về nước, sau đó tiếp tục sang Hàn Quốc thêm hai chuyến nữa, trong đó 3 năm đánh bắt xa bờ, 5 năm phục vụ nghề biển xa bờ.
Năm 2004, anh Thắng về nước, mang theo vốn liếng, kỷ luật lao động của nước ngoài và ý chí vươn lên thoát nghèo. “Số vốn mang về tuy nhỏ nhưng rất quý. Vì số vốn này, tôi mạnh dạn vay thêm để mở trang trại, vay hết cũng không trả được lãi”, anh Thắng nhớ lại.
Ban đầu, anh Thắng đào ao thả cá, trồng cỏ, chăn nuôi 30 con bò giống. Vùng biển Hải Ninh cát trắng, nắng gió quanh năm khiến đồng cỏ thiếu nước, khô kiệt nên anh bán hết đàn bò. Từ năm 2012 đến năm 2015, anh đầu tư trang trại quy mô, bài bản, áp dụng công nghệ hiện đại để chăn nuôi lợn và tôm, ổn định từ đó đến nay.
Hoàng Minh Thắng trong trang trại nuôi tôm của gia đình anh ở xã Hải Ninh, tỉnh Quảng Bình. Hình ảnh: thiên hà quang học
Hiện anh đang sở hữu trang trại rộng 6 ha, trong đó 3,5 ha nuôi tôm, còn lại là trại heo khép kín, có dàn lạnh nuôi 50 con heo nái và 300 con heo thịt. Trang trại giải quyết việc làm cho gần 10 lao động địa phương, đem lại lợi nhuận khoảng 1,5 tỷ đồng. Đầu tháng 8, anh Thắng là một trong hai nông dân của tỉnh được tuyên dương “Nông dân Việt Nam xuất sắc 2022”.
Toàn xã Hải Ninh hiện có 600 lao động nước ngoài, trong đó Hàn Quốc chiếm 50%, tiếp đến là Nhật Bản, Đài Loan … mỗi năm gửi về 140 tỷ đồng. Ông Phạm Văn Liễu, Chủ tịch xã Hải Ninh cho biết, cũng như ông Thắng, một số người dân về mở cửa hàng kinh doanh vật liệu xây dựng, trang trại, thu mua tàu thuyền đánh bắt xa bờ. Những công việc trước đây, làm nông hoặc đi biển, một số làm thuê quanh vùng.
Cách Hải Ninh hơn 200 km, thuộc xã Cương Gián, huyện Nghi Xuân – vùng quê đưa lao động đi xuất khẩu nhiều nhất Hà tĩnh, Anh Trần Đạt, 49 tuổi, không có sự táo bạo và tính toán hợp lý như anh Thắng. Sau 9 năm làm việc tại nhà máy dệt ở Hàn Quốc, tích lũy được khoảng 500 triệu đồng, Đạt trở lại vạch xuất phát, phải ăn từng bữa.
Anh Đạt tâm sự khi về quê năm 2016, anh dự định tiếp tục bám biển vì hải sản đánh bắt được nhiều, giá cả cũng ổn định. Tuy nhiên, sau nhiều năm làm việc chăm chỉ trong xưởng dệt, cơ thể anh đã quen với guồng quay mới. Trở lại biển, anh luôn cảm thấy say sóng, đi khoảng một hải lý là chóng mặt. Muốn trở lại nghề dệt, quê hương không có nhà máy, phải lặn lội xa xôi vào Nam.
Bây giờ, anh Đạt làm phụ hồ, bốc vác nhưng vì sức khỏe yếu, công việc không ổn định nên một tuần anh chỉ làm được 2-3 công việc. Tiền không ra, vợ không có việc làm, gia đình thường trích mỗi lần vài triệu từ số tiền 500 triệu đồng tích cóp được để trang trải. “Sau 4 năm, gia đình tôi tiêu hết số tiền tích góp được. Từ năm 2020, Covid-19 xuất hiện khiến cuộc sống gia đình đảo lộn, công ăn việc làm hiếm, thiếu có lúc phải đi vay”, anh Đạt nói.
Ở Cương Gián và nhiều thôn khác, nhiều người như anh Đạt sau thời gian đi lao động ở nước ngoài cũng chật vật kiếm việc làm ở quê. Hầu hết họ đều ít học, khi còn trẻ, khi trở về đã trung tuổi, sức yếu không làm được việc nặng nên ít chủ muốn thuê, khó khởi nghiệp vì thiếu. Kinh nghiệm. Tài sản dễ thấy nhất của họ là những ngôi nhà được xây dựng từ ngoại tệ.
Một góc xã Cương Gián, nơi có gần 2.700 người đi làm việc ở nước ngoài, nhiều nhất Hà Tĩnh. Hình ảnh: Đức Hùng
Theo khảo sát của Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) đến tháng 6/2021, có khoảng 200.000 thực tập sinh kỹ năng Việt Nam đang học tập tại Nhật Bản, chiếm 63,8% số thực tập sinh quốc tế được đào tạo nghề. ở đất nước này. Đây được coi là nguồn cung cấp lao động cho các công ty FDI Nhật Bản, liên doanh Việt Nhật, văn phòng đại diện Nhật Bản tại Việt Nam.
Tuy nhiên, so với các nước trong khu vực, tỷ lệ thực tập sinh Việt Nam về nước tìm được việc làm thấp nhất, chỉ đạt 26,7%. Con số này ở Trung Quốc, Thái Lan, Philippines là hơn 50%. Tỷ lệ thực tập sinh kỹ năng Việt Nam trở lại làm việc tương tự như ở Nhật Bản thấp. “Đây là sự lãng phí kinh nghiệm của nguồn nhân lực, không đáp ứng được mục đích ban đầu của chương trình thực tập sinh kỹ năng là chuyển giao kỹ năng”, JICA đánh giá.
Về nguyên nhân không tìm được việc làm, khảo sát 341 doanh nghiệp Nhật Bản và hơn 40 nhà tuyển dụng cho thấy, thực tập sinh chủ yếu làm việc trong lĩnh vực xây dựng, nông nghiệp, dịch vụ và công nghệ thông tin, ngoài khả năng tìm việc. Kỹ năng tiếng Nhật, kinh nghiệm làm việc trong quá khứ của họ không có giá trị. Nhiều doanh nghiệp cho biết, phạm vi công việc của sinh viên thực tập còn hạn chế. Họ chỉ được trải nghiệm một loại máy và có thể máy sẽ không được sử dụng tại Việt Nam.
Ngoài ra, 47% công ty coi thu nhập là rào cản lớn khi tuyển dụng sinh viên trở về từ Nhật Bản. Thu nhập bình quân hàng tháng của họ ở Nhật vào khoảng 1.000-1.500 USD, cao gấp 3-4 lần so với mức trung bình của lao động mới làm việc trong nước.
Tại phiên kết nối cơ hội xuất ngoại diễn ra vào cuối tháng 7 tại Hà Nội, không nhiều người từ Hàn Quốc trở về tìm được việc làm ưng ý. Nguyên nhân là do dù đã làm việc nhiều năm nhưng trình độ tiếng Hàn của người lao động không tốt, không phù hợp với nhu cầu tuyển dụng ở Việt Nam, thiếu kỹ năng mềm …
Phát biểu tại buổi tọa đàm ngày 16/8, ông Nguyễn Xuân Lanh, Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Esuhai, Thành phố Hồ Chí Minh – doanh nghiệp có hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực đưa người lao động sang Nhật Bản, chỉ ra rằng chính Nguyên nhân là do khoảng 80% lao động xuất khẩu có tâm lý kiếm tiền mà không có kế hoạch tiếp thu, trau dồi kỹ năng, kinh nghiệm để phát triển nghề nghiệp trong tương lai. Sau đó họ dễ rơi vào vòng luẩn quẩn, về quê khó kiếm việc, thậm chí thất nghiệp.
