Tổng cộng 42 quốc gia, bao gồm Mỹ, các thành viên Liên minh châu Âu (EU) và một số quốc gia khác, ngày 14/8 đã ra tuyên bố kêu gọi Nga chuyển giao quyền kiểm soát nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia cho Ukraine. RepublicWorld đưa tin, trong khi mô tả sự hiện diện của Moscow ở đó có nguy cơ gây mất an ninh hạt nhân.
Theo lập luận của các nước này, chỉ khi nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia nằm trong tầm kiểm soát của Ukraine thì các chuyên gia của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) mới có thể tiếp cận khu vực này.
Nhà máy Zaporizhzhia nằm ở thành phố Energodar thuộc tỉnh Zaporizhzhia và là nhà máy điện hạt nhân lớn nhất ở châu Âu. Quân đội Nga đã kiểm soát khu vực này từ giữa tháng Ba. Hiện nhà máy đang hoạt động khoảng 70% công suất, do các kỹ thuật viên người Ukraine vận hành.
Trong vài tuần qua, Nga và Ukraine đã đổ lỗi cho nhau về vụ pháo kích vào cơ sở này. Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres cảnh báo rằng các cuộc tấn công vào nhà máy Zaporizhzhia có thể “dẫn đến thảm họa kinh hoàng gấp 10 lần thảm họa hạt nhân Chernobyl”.
Trong nỗ lực đảm bảo an toàn hạt nhân tại cơ sở Zaporizhzhia, IAEA đã đề xuất cử các chuyên gia thiết lập vành đai an ninh. Nga đã nhiều lần tuyên bố ủng hộ kế hoạch này nhưng cho rằng phương Tây đang cố gắng ngăn cản phái đoàn IAEA tới Zaporizhzhia.
“Chúng tôi đang đấu tranh để đảm bảo rằng các chuyên gia – đại diện của IAEA có thể đến thăm nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. IAEA muốn làm như vậy. Nhưng cộng đồng phương Tây và Kiev đang làm mọi cách để ngăn điều đó diễn ra”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cho biết vào ngày 14 tháng 8.
Nga không cho phép phi quân sự hóa nhà máy Zaporizhzhia
Do Nga kiểm soát phần lớn tỉnh Zaporizhzhia và nhà máy điện hạt nhân cùng tên, Ukraine và các đồng minh phương Tây cáo buộc Nga đưa quân và thiết bị tới đây và biến nhà máy này thành căn cứ quân sự. Trong bối cảnh căng thẳng leo thang, phương Tây cho rằng Nga cần rút lực lượng khỏi nhà máy.
Trước yêu cầu này, Đại sứ Nga tại Liên hợp quốc Vasily Nebenzia ngày 12/8 khẳng định, Moscow sẽ không rút quân khỏi nhà máy Zaporizhzhia.
Ông nói: “Việc phi quân sự hóa nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia sẽ khiến nó gặp rủi ro bởi các bên có động cơ xấu. “Chúng tôi không thể loại trừ khả năng cơ sở này đã bị tấn công khủng bố và do đó nó cần được quân đội Nga bảo vệ”.
