Đồng nhân dân tệ điện tử có giá trị giao dịch rất nhỏ so với Alipay, WeChat Pay và phải vượt qua nhiều rào cản nếu muốn được công chúng chấp nhận.
Sau 3 năm thử nghiệm, Trung Quốc đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc phát triển đồng nhân dân tệ điện tử (e-CNY) của mình. Tổng giá trị giao dịch của e-CNY từ cuối năm 2019 đến cuối tháng 5 năm 2022 là 83 tỷ nhân dân tệ (12 tỷ USD).
Gần 4,6 triệu người bán đã chấp nhận thanh toán bằng CNY điện tử. Người ta dùng nó để mua sắm, ăn uống, đóng thuế, trả lương cho nhân viên. Tuy nhiên, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) vẫn còn một chặng đường dài để chinh phục thị trường.
Các giao dịch bằng e-CNY vẫn còn rất nhỏ so với khối lượng thanh toán thông qua hai nền tảng thống trị là Alipay của Ant Group và WeChat Pay của Tencent. Chỉ riêng giao dịch hàng tháng của Alipay đã đạt trung bình 10 nghìn tỷ nhân dân tệ (gần 1,5 nghìn tỷ USD).
Để thu hẹp khoảng cách đó, các quan chức phải đầu tư mạnh vào công nghệ. Để xử lý khối lượng giao dịch khổng lồ, họ cần chi hàng tỷ nhân dân tệ để xây dựng trung tâm dữ liệu, thêm máy chủ và tăng băng thông. PBOC cũng phải thiết lập và sửa đổi các quy định tài chính, thuế, kế toán và thống kê hiện hành không phù hợp với e-CNY.
Đầu tháng 8, PBOC thông báo sẽ mở rộng phạm vi thử nghiệm e-CNY. Đồng tiền này đang được triển khai thí điểm tại 23 thành phố và khu vực trên 15 tỉnh thành. Tuy nhiên, việc mở rộng sẽ gặp nhiều thách thức vì người tiêu dùng đã quen với Alipay và WeChat Pay.
Một điểm chấp nhận e-CNY vào ngày 5/5/2021. Ảnh: Reuters
Đối với người tiêu dùng, chức năng cơ bản nhất của tiền là phương tiện trao đổi hoặc thanh toán. Do đó, Viện Nghiên cứu Tiền tệ Điện tử của PBOC đặt mục tiêu nhanh chóng đạt được trải nghiệm giống như tất cả các công cụ thanh toán khác trên thị trường.
Các ngân hàng trung ương có hai lựa chọn để phát triển tiền điện tử. Một là tiền điện tử bán buôn, chủ yếu được phát hành cho các tổ chức như ngân hàng thương mại và phục vụ các giao dịch có giá trị lớn. Thứ hai là tiền điện tử bán lẻ, được phát hành cho các cá nhân và doanh nghiệp để giao dịch hàng ngày.
Ngay từ đầu, Trung Quốc đã nhắm mục tiêu e-CNY như một loại tiền điện tử bán lẻ. Khuyến mãi bắt đầu bằng việc chính quyền địa phương tặng tiền cho người dân để mua sắm. Thâm Quyến vào tháng 10 năm 2020 đã phát hành 10 triệu CNY điện tử để mọi người chi tiêu tại các nhà hàng và cửa hàng. Các thành phố khác cũng làm như vậy.
Các quan chức cho biết thách thức hiện nay là cải thiện việc sử dụng và tương tác của e-CNY với người dùng và người bán. Các khoản thanh toán theo bảng lương và các giao dịch khác của công ty có thể giúp mở rộng việc sử dụng. Theo Mu Changchun, giám đốc Viện nghiên cứu tiền điện tử của PBOC, khi mọi người được trả bằng đồng nhân dân tệ kỹ thuật số, họ sẽ phải chi tiêu số tiền đó.
Bước tiếp theo, ngân hàng trung ương sẽ thúc đẩy tích hợp CNY điện tử sâu hơn cho công chúng và doanh nghiệp; hỗ trợ dịch vụ quản lý quỹ và trả lương cho các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa; đồng thời hỗ trợ các dịch vụ công như thuế và các giao dịch của chính phủ, theo Phó Thống đốc Fan Yifei.
Việc áp dụng e-CNY cũng đã vượt ra ngoài tiêu dùng. Kể từ tháng 6, Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc cho phép khách hàng sử dụng e-CNY để mua các sản phẩm quản lý tài sản. Vào ngày 10 tháng 6, một khách hàng đã mua hợp đồng bảo hiểm ô tô đầu tiên bằng e-CNY.
Trong lĩnh vực tiêu dùng trả trước, chẳng hạn như cho thuê căn hộ dài hạn và gia sư, đã có nhiều trường hợp các nhà cung cấp dịch vụ chạy theo khoản trả trước của người dùng. e-CNY được kỳ vọng sẽ ngăn chặn được tình trạng này.
Vào tháng 12 năm 2021, Ngân hàng Nông nghiệp Trung Quốc và Huawei Technologies đã ra mắt nền tảng giám sát cho thuê căn hộ dựa trên e-CNY đầu tiên ở Thâm Quyến. Vào tháng 5, Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc và chính quyền quận Phủ Điền (Thâm Quyến) đã cùng nhau thành lập nền tảng trả trước e-CNY đầu tiên cho ngành giáo dục.
Theo mô hình lưu ký dựa trên CNY điện tử, các khoản thanh toán trước của người tiêu dùng được lưu trữ trong ví kỹ thuật số cá nhân. Họ dùng đến đâu để chuyển cho người bán ở đó. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro doanh nghiệp biến mất với tiền của khách hàng.
Hiện tại, để tăng cường sự chấp nhận của công chúng đối với e-CNY, PBOC không tính phí các ngân hàng và tổ chức đối với việc chuyển đổi và lưu hành tiền tệ. Các tổ chức cũng không tính phí chuyển đổi của khách hàng.
Tuy nhiên, PBOC chưa bao giờ hứa hẹn e-CNY sẽ luôn miễn phí. Mu Changchun cho rằng về lâu dài, họ cần phát triển theo định hướng thị trường và cho phép các tổ chức thị trường tham gia vào hệ thống một cách lành mạnh và bền vững. e-CNY miễn phí cho người tiêu dùng cá nhân, nhưng các ngân hàng có thể tính phí cho các tổ chức khác, như các công ty bảo hiểm và các nền tảng trực tuyến.
Vì e-CNY là đơn vị tiền tệ của Trung Quốc, các tiêu chuẩn quốc tế hiện hành và luật chống rửa tiền và tài trợ khủng bố của Trung Quốc cũng sẽ được áp dụng. Việc bảo vệ quyền và lợi ích của người tiêu dùng trong hệ thống e-CNY cũng giống như đối với tiền mặt.
Tuy nhiên, các biện pháp pháp lý và yêu cầu đối với e-CNY cần phải được điều chỉnh, theo PBOC. Tại một cuộc họp vào tháng 3, PBOC đã kêu gọi một cấu trúc quy định hướng tới tương lai để đảm bảo an ninh cho e-CNY. Trung Quốc muốn thắt chặt luật pháp xung quanh đồng tiền này để bảo vệ quyền riêng tư của người dùng và chống lại các hoạt động bất hợp pháp như rửa tiền và tài trợ khủng bố.
Để đảm bảo tính ẩn danh của e-CNY, các nhà chức trách có kế hoạch cải thiện các quy định, bao gồm thiết lập cơ chế điều chỉnh việc sử dụng thông tin khách hàng. Theo đó, các tổ chức vận hành có thể đăng ký quyền truy cập thông tin người dùng để phân tích và giám sát rủi ro khi nghi ngờ có giao dịch bất hợp pháp.
Phiên An (theo Caixin)
