Trang thông tin điện tử Thanh tra Chính phủ đưa tin, dự thảo Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội đưa ra thảo luận vào ngày 15/8.
Theo đó, hành vi “cản trở hoạt động tố tụng” được liệt vào danh sách nhà báo. hoặc người nào tham gia phiên tòa mà tự ý ghi âm, ghi hình, phát trực tiếp hội đồng xét xử, người tham gia tố tụng mà không được sự đồng ý của chủ tọa phiên tòa thì có thể bị phạt tiền đến 30 triệu đồng.
Ngoài ra, sẽ tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, buộc thu hồi và nộp lại hồ sơ, tài liệu, hình ảnh, nộp lại số lợi bất hợp pháp có được …
Việc quay phim, hay livestream trước tòa hiện đang gây ra rất nhiều tranh cãi không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều nước trên thế giới. Có ý kiến cho rằng việc phát trực tiếp các phiên tòa có thể làm cho cơ quan tư pháp minh bạch hơn. Nhưng cũng có những lo ngại rằng nó sẽ ảnh hưởng đến quyền riêng tư hoặc các quyết định của tòa án. Mỗi bên đưa ra nhiều lý lẽ để ủng hộ lập trường của mình.
Các điều khoản trái pháp luật
Một luật sư thuộc Đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh, người không muốn được nêu danh tính, nói với RFA rằng ông có xu hướng cho phép ghi âm, ghi hình hoặc thậm chí phát trực tiếp phiên tòa, để công chúng dễ dàng hơn. cách tiếp cận:
“Quan điểm của tôi là dù có những điều gây tranh cãi nhưng một khi Hiến pháp đã quy định xét xử công khai thì không thể có cách nào khác là phải “công khai loại hình này”. ‘hoặc’ công khai theo cách đó ‘. Theo tôi, không có cách hiểu nào khác về chữ “công”.
Tôi quan điểm “công khai” ở đây có nghĩa là ai cũng có thể đến tòa, các kênh thông tin, truyền hình đều có thể công khai phiên tòa và bản án. Những người cố tình làm sai lệch thông tin và bản chất sự việc sẽ bị xử lý, sai phạm.
Những phần liên quan đến đời tư có thể được yêu cầu giữ bí mật, nhưng những phần gây tranh cãi về bản chất hoặc nội dung vụ việc thì phải được công khai ”.
Luật sư này đã trích dẫn Hiến pháp năm 2013, Điều 103 quy định những nguyên tắc cơ bản về tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân quy định Tòa án nhân dân xét xử công khai. Trong những trường hợp đặc biệt như cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người chưa thành niên hoặc giữ bí mật đời tư thì có thể xét xử kín.
Phát trực tiếp vi phạm nhân quyền
Luật sư, thạc sĩ Quan hệ quốc tế Nguyệt Hà nói với RFA qua ứng dụng nhắn tin rằng cô không hỗ trợ quay phim, chụp ảnh hay tệ hơn là phát trực tiếp phiên tòa đang xét xử, với lý do không phải vậy. Điều đó đi ngược lại quyền con người:
“Hiện có hai quan điểm về vấn đề này. Việc cấm livestream tại tòa thực chất là để bảo vệ quyền con người.
Tòa án công cộng ở đây mở cửa để tham dự phiên tòa, và các hoạt động phát trực tiếp cũng như các hoạt động khác có thể vẫn bị hạn chế.
Theo tôi, việc livestream hay ghi âm ảnh hưởng đến một số quyền con người, vì thông tin và quyền riêng tư của các bên không còn được bảo mật.
Ví dụ, tác động của việc có 100 người đến tòa để nghe phiên tòa, có một bài báo mô tả phiên tòa khác với một buổi livestream hoặc có một đoạn video được đưa lên YouTube.
Điều đó có thể hủy hoại cuộc đời của một người mãi mãi ”.
Bà Hà đã trích dẫn một bài báo có tiêu đề “The pros and sót của việc phát trực tuyến các phiên tòa” (tạm dịch là “Ưu và nhược điểm của các phiên tòa được phát trực tiếp”) đăng trên báo The Week, ngày 30/7/2022.
Bài báo nêu ra một số mặt trái tiềm ẩn của việc cho phép phát trực tiếp phiên tòa, trong đó có lo ngại rằng việc sử dụng rộng rãi các phương tiện truyền thông xã hội tại tòa án có thể khiến bồi thẩm đoàn hoặc chủ tọa có nguy cơ bị ảnh hưởng bởi dư luận khi đưa ra quyết định.
Nguy cơ đối với sự an toàn của nạn nhân, nhân chứng và những người tham dự phiên tòa cũng là một lý lẽ dẫn đến việc phản đối việc quay video tại tòa.
Đối nghịch, Bài báo cũng chỉ ra nhiều lý do khác khiến nhiều người ủng hộ việc quay phim tại tòa.
Đầu tiên là điều này giúp tăng cường tính minh bạch trong quá trình xét xử. Điều này sẽ làm tăng niềm tin của công chúng vào hệ thống tư pháp.
Thứ hai, việc truyền trực tuyến sẽ thu hút nhiều người đến xem phiên tòa hơn, từ đó giúp mọi người hiểu rõ hơn về tòa án và quá trình xét xử các vụ án.
Và, bài báo này trích dẫn một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2000 về tác động của việc sử dụng máy ảnh tại Tòa án Hình sự Quốc tế của Liên Hợp Quốc.
Kết quả cho thấy những người tham gia phiên tòa, bao gồm nhân chứng, luật sư và thẩm phán “không bị ảnh hưởng bởi camera được ghi lại trong tòa án” và hầu hết đều cảm thấy “camera có tác dụng tích cực hay không.” ảnh hưởng đến quá trình xét xử ”.
Cần có luật rõ ràng
Tự Đức, nhà báo độc lập Lê Mạnh Hùng, người đã tham dự nhiều phiên điều trần công khai ở châu Âu, nói với RFA rằng đây là một chủ đề rất nhạy cảm và gây tranh cãi trong ngành Tư pháp ở nhiều nước. quốc gia.
Từ kinh nghiệm của bản thân, ông Hùng cho rằng hiện tại, các tòa án của Đức chỉ được phép live stream một phần phiên tòa. Thậm chí, có trường hợp người tham dự còn không được phép mang giấy bút vào tòa. Phiên tòa xét xử vụ án tổ chức bắt cóc Trịnh Xuân Thanh là một ví dụ:
“Ở Đức, theo tôi được biết, khoảng 4 năm trở lại đây, tại các tòa án cấp cao, chỉ một số ít được phép phát sóng phiên tòa tuyên án trên truyền hình, đài phát thanh chứ không có quy trình xét xử. Tôi vẫn chưa thấy nó.
Cá nhân tôi khi tham dự tôi nhận thấy ở mỗi phiên tòa đều có những nội quy nghiêm ngặt và những lưu ý.
Ví dụ, khi tôi tham dự phiên tòa xét xử vụ bắt cóc trẻ em của ông Trịnh Xuân Thanh, tôi thấy đây là một phiên tòa rất nghiêm khắc. Chúng tôi với tư cách là phóng viên không được phép mang theo giấy bút cá nhân, nhưng họ sẽ phát giấy bút của họ để chúng tôi sử dụng. Và chúng tôi tuyệt đối không được sử dụng điện thoại di động, không được quay phim, chụp ảnh.
Vì vậy không phải vô cớ mà trong nhiều phiên tòa, người ta thấy người ta vẽ hình tù nhân và quan tòa, nhưng lại không được phép chụp hình ”.
Theo quan điểm của nhà báo Mạnh Hùng, để giải quyết được vấn đề này, cần những nhà làm luật, những chuyên gia tư pháp có kinh nghiệm soạn thảo luật này rõ ràng để người dân và nhà báo cùng theo dõi.
Họ sẽ phải chú ý đến tất cả các khía cạnh, từ việc bảo vệ quyền riêng tư của tất cả những người có mặt tại tòa án, cũng như làm thế nào để bản án không chịu tác động của truyền thông, không chịu tác động của dư luận xã hội… nhưng đồng thời cũng bảo đảm cho xã hội kiểm soát và giám sát được hoạt động của cơ quan tư pháp.
