Đầu tháng 6 năm 1979, tôi được cấp trên triệu tập về Ban Chỉ huy Quân sự Thống nhất T2 (sau đổi tên là Đoàn 5503, Mặt trận 579, Quân khu 5) để tham gia lớp tập huấn về công tác xây dựng chính quyền. cách mạng làng xã. Sau một tháng đào tạo, tôi nhận được quyết định cử đi công tác chuyên môn tại xã Ô Rây, xã Cần Chàm và xã Chom Ka Lô, huyện Tha La, tỉnh Stung Treng (Campuchia).
Xã Ô Ray nằm cách thị trấn Stung Treng khoảng 30km về phía Tây Nam, ven sông Cửu Long. Tổ công tác của chúng tôi gồm 12 người do tôi làm tổ trưởng thực hiện nhiệm vụ xây dựng chính quyền cách mạng ở thôn, xã. Đây là một nhiệm vụ rất mới so với một người lính chỉ biết cầm súng chiến đấu ngoài mặt trận. Cái khó nhất đối với anh chị em chúng tôi là không rành tiếng nước bạn. Trong khi đó, người dân mới về làng với hai bàn tay trắng, cuộc sống còn nhiều thiếu thốn, rồi ốm đau, bệnh tật … Để bắt tay vào công việc, những ngày đầu tiên, chúng tôi tiến hành khảo sát trình độ dân trí để tìm những người có trình độ văn hóa, nhận thức và hiểu biết để phân công họ đảm nhận các chức vụ trong bộ máy chính quyền. Sau 3 ngày khảo sát, chúng tôi vô cùng bất ngờ khi biết ở xã Ô Rây, từ già đến trẻ ai cũng học lớp 12, chỉ có một người học lớp 2. Chúng tôi thắc mắc không hiểu vì sao. Ông xã không cùng tuổi nhưng học cùng lớp 12 nên tôi quyết định cử người đi tìm và mời một em học sinh lớp 2 trong xã đến nhà hỏi chuyện. Người đó tên là Sơn Nữ, 26 tuổi. Trước câu hỏi của tôi, anh Sơn Nữ cho biết, về cách tính thì người Campuchia tính ngược lại, lớp 12 nghĩa là lớp 1 và lớp 1 nghĩa là lớp 12. Lúc này cả đoàn mới vỡ òa, cười ồ lên. . Kể từ hôm đó, tôi quyết định giữ anh Sơn Nữ lại và tham gia cùng đội công tác. Anh Sơn Nữ đọc được chữ Việt nhưng không hiểu nghĩa. Vậy là tôi và anh ấy đã cùng nhau làm việc và học tập. Tôi dạy tiếng Việt cho anh Sơn Nu, và anh dạy tôi học tiếng Campuchia. Nhờ vậy, chỉ trong một thời gian ngắn, tôi và anh Nụ đã thông thạo ngoại ngữ của nhau.
Gần một năm trôi qua, đội của tôi và anh Sơn Nữ đã hoàn thành việc xây dựng bộ máy chính quyền ở 3 xã, gồm: Ô Rây, Cần Chàm, Chôm Ka Lô. Những người làm việc trong bộ máy chính quyền mới cũng dần quen với công việc. Đời sống nhân dân dần ổn định. Nhưng bắt đầu từ năm 1980, sau khi tàn quân Pol Pot được sự hỗ trợ của lực lượng nước ngoài, chúng quay trở lại với những trận phục kích, phục kích tấn công các đơn vị quân tình nguyện Việt Nam. Các đối tượng này ra sức tuyên truyền xuyên tạc Việt Nam nhằm lấy lại lòng tin của người dân, móc nối, gài bẫy người của mình vào bộ máy chính quyền thôn, xã. Vì vậy, nhiệm vụ của đội công tác ngày càng trở nên khó khăn hơn, bởi mọi người hoang mang, lo sợ không biết tin ai; Khi hay tin vào chính phủ và binh lính Việt Nam, ông đã bị bọn Pôn pốt đe dọa và khống chế vào ban đêm và phải phục tùng chúng. Từ đây, nhóm chúng tôi có thêm một thử thách mới đó là “đánh chính quyền hai mặt”, điều tra, sàng lọc, mổ xẻ những thành phần khả nghi do bọn Pol Pốt gài bẫy để đưa đi giáo dục, học tập theo chính sách khoan hồng của Liên hiệp quốc. Mặt trận Cứu quốc Campuchia…
Tháng 3 năm 1980 là một ngày khó quên đối với tôi và đồng đội. Tổ công tác của tôi bị bọn Pôn pốt đánh, 3 đồng chí (Lang, Minh, Xuân quê ở Tam Kỳ) hy sinh và 1 đồng chí bị thương nặng (Đại Lộc quê hương mới); Những đồng đội còn lại may mắn thoát chết. Đêm đó, tôi không có mặt ở chiến đoàn, vì tôi đi họp ở Bộ Tư lệnh Thống nhất T2. Trước tình hình trên, tôi đề nghị Bộ Tư lệnh điều thêm quân, trang bị thêm súng đạn, nhất là mìn LOMO của Mỹ. Củng cố đội và thay đổi chiến thuật, chúng tôi không cố định mà thường xuyên đổi chỗ. Có đêm phải thay 3-4 lần, thường không theo quy luật nào cả. Có những đêm trong rừng, nhưng cũng có những đêm trong làng. Do thay đổi chiến thuật, bọn Pôn Pốt không thể xác định được đội đặc nhiệm của ta đang ở đâu. Để ám sát tôi, chúng tìm cách móc nối với chính quyền, nghĩ ra âm mưu tổ chức múa Rô Vông, mời tôi đến khiêu vũ rồi lợi dụng sơ hở để nổ súng … Cũng may đêm hôm đó, linh tính của tôi đã linh tính. điềm báo. Vì sức khỏe không ổn định nên tôi không đi múa Rô Vông mà ở lại với các đồng chí trong đội công tác. Đến khoảng 1 giờ sáng, mọi người giải tán. Lúc này, trời bắt đầu mưa ngày càng nặng hạt. Tôi phân công anh em trong tổ công tác thay nhau canh gác. Do thức khuya, mất ngủ nhiều đêm, tôi nằm trên võng một lúc thì lăn ra ngủ không biết từ lúc nào. Khoảng 3 giờ sáng, tôi giật mình thức giấc, bước ra khỏi võng để kiểm tra bảo vệ thì không thấy ai. Tôi bắn 3 phát súng để báo cho anh em tiếp tục thay phiên nhau canh giữ. Ngay khi tôi nổ súng báo động, ngoài cánh rừng cách đó vài trăm mét, một tốp Pôn Pốt đang bò vào để chuẩn bị phục kích lực lượng làm nhiệm vụ. Nghe tiếng súng, chúng tưởng chúng tôi phát hiện nên rút vào rừng. Khoảng 5 giờ sáng, tôi phát hiện một bóng người bước vào từ trong rừng. Khi người đàn ông này đến gần, tôi nhận ra anh ta là xã đội trưởng, người mà tôi nghi ngờ nhất trong bộ máy chính quyền mà Pol Pot đã gài bẫy. Tôi liền hỏi trước: “Tối qua anh có vào rừng gặp Pol Pot không?”. Trước câu hỏi phủ đầu này, mặt anh ta biến sắc, do dự một lúc rồi mới thừa nhận tối qua anh ta đã được Pol Pots giao nhiệm vụ ám sát tôi, nhưng vì tôi không tham gia khiêu vũ nên anh ta không thể đến gần tôi. . bắn. Vì vậy, anh phải vào rừng và đưa bọn Pôn Pốt tấn công lực lượng đặc công của ta. Đó là lúc tôi nhận ra rằng việc mình thoát chết đêm qua là do yếu tố may mắn …
Sau lần đó, bọn Pol Pots đưa ra giải thưởng, nếu ai giết được tôi sẽ được thưởng 2.000 USD. Trước sự việc trên, tôi luôn động viên anh em trong đội lao động cần cù, chịu khó liên tục thay đổi nơi ở, bám sát địa bàn, tăng cường tuần tra, phục kích, không để bọn Pôn Pốt móc nối. , cài người của họ vào bộ máy chính quyền của làng, xã. Kết quả là tình hình ngày càng ổn định. Khi tình hình 3 xã: Ô Rây, Cần Chàm và Chom Ka Lô đã ổn định, Bộ Tư lệnh Đại đoàn 5503 quyết định cử tôi về công tác tại một trong những xã ác liệt nhất của tỉnh Stung Treng. Đó là xã Phla Khanh, huyện Tha La. Trước khi cho tổ công tác ra xã Ô Rây, tôi đề nghị đồng chí rút anh Sơn Nữ về làm Huyện đội trưởng, rồi Huyện đội phó. Sau một thời gian, ông Sơn Nữ được đề bạt làm Tỉnh đội trưởng cho đến khi nghỉ hưu. Hiện nay, ông Son Nu là Chủ tịch Hội đồng Đội huyện Sê San, tỉnh Sung Treng.
Hơn 40 năm trôi qua, Campuchia đã hồi sinh và phát triển nhanh chóng. Những kỷ niệm về những ngày làm lính quốc tế của các anh sẽ không thể nào quên trong trái tim tôi.
Trịnh Thanh Sáu
(Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam – Campuchia TP. Đà Nẵng)
