Bẻ cong tư duy
Benjamin Curtis chiếu một đoạn đối thoại giữa Socrates và Callicles lên màn hình, rồi đặt câu hỏi với sinh viên: Điều gì khiến các em cảm thấy không thoải mái khi nghe hai người trò chuyện? Socrates mở đầu bằng lời nói của các Callicles “có lẽ đã vỡ lời ban đầu, nếu có gì anh nói Rắc rối với suy nghĩ của chính anh, anh không thích làm bạn đồng hành với tôi trên con đường tìm kiếm sự thật ”. Không một đồng tình, Callicles trách Socrates “anh cũng vậy, chẳng phải lúc nào cũng nói sự thật, thế thì có khác gì tôi…”.
Thực hiện, phản biện này xuất hiện phổ biến trong đời sống hàng ngày. Như chuyện cặp vợ chồng cãi vã, hỏi nhau “anh nói dối em về chuyện chẳng qua về nhà”, ràng buộc anh chồng, thay vì đưa ra lý do giải thích, trả lời không cần suy nghĩ “em cũng vậy, chẳng may chưa từng tuyên bố điều gì? ”. Một sinh viên bình thường, kể lại cuộc tranh cãi với cô em gái về việc dọn dẹp phòng mỗi khi không quan tâm đến cuộc sống cơ bản, đến mức anh cũng đuối lý kiểu “phòng em còn tệ hơn đó, tự sửa lại mình trước khi nói người khác ”.
Trong tư duy của giới tâm lý học, Benjamin Curtis gọi đây là phòng phản biện Ai cũng vậy, hay chiến thuật Whataboutery (gọi tắt là W), nhắm tới thiếu sót, khuyết điểm của người cùng tranh luận để phủ định ý kiến hoặc the mind of that. Khi người A nói rằng không gian như anh B là sai, thay thế thừa nhận, người B sẽ kích hoạt lại kiểu làm như anh A không từng thời gian, bất cứ ai cũng từng quay cóp hồi đi học nên không can do ai.
Điều buồn cười là, chúng ta thấy sai sót trong quá khứ, có làm được gì hay không làm được gì, đều không liên quan đến tính toán logic đang tranh luận ở hiện tại. Cách nói của B vô hình chung trở thành mũi tên cá nhân, làm chủ hướng tư vấn cho chủ điểm ban đầu của A, có thể tư vấn phản hồi đối với loại “cùn”, cuối cùng cũng không giải quyết vấn đề mà made tranh luận kéo dài mãi.
Chiến thuật thực hiện trên mạng xã hội, trong chính trị và cả trong quốc tế xung đột. Chuyện Boris Johnson chẳng hạn, khi cựu Thủ tướng Anh hứng sóng chỉ trích từ lãnh đạo Công ty lập kế hoạch Người khởi xướng sau khi bê tông hóa đảng, hay liên tục sử dụng bí quyết để cố tình che giấu sự thật, sự việc the trains. Trước cáo buộc về sai trái hành động, Johnson đã tìm thấy cách làm việc hướng dẫn chú ý truyền thông bằng cách tự mình cáo buộc Người khởi xướng không truy tố hiệp sĩ nước Anh – Jimmy Savile – về lợi nhuận, bức tranh và hành động còn lại giữ chức năng giám đốc cơ quan quản lý công việc, mà không được đưa ra bất cứ xác nhận nào.
Giới thiệu thông tin rằng, Boris Johnson cũng chỉ áp dụng “chiến thuật né tránh” ưa thích của Tổng thống Donald Trump. Khi chỉ trích dẫn, ông Trump thường “bẻ cong” chú thích với tư vấn duy nhất mà nhiều cây viết miêu tả bằng ba chữ thế thì sao. Twitter là phương tiện phù hợp để sử dụng chiến thuật W, chỉ một dòng ngắn gọn bằng cách nêu vấn đề, không giải thích và không tranh cãi, hướng dẫn chuyển đổi ý kiến qua một hướng khác. Nhiều điểm cho rằng, Donald Trump khá lanh lợi, đã nhiều lần sử dụng chiến thuật W trong các cuộc tranh luận hay vận động tranh cử, rồi tiếp tục thế, sao sau khi trở thành hệ thống Mỹ.
Đơn cử như chuyện ông Trump từng phê duyệt chương trình mới của Chính phủ hòa bình, không tranh luận về bất cứ số liệu nào do Văn phòng ngân sách quốc gia tổ chức, mà chuyển tấn công về Obamacare qua một dòng tin trên Twitter với chữ WRONG (sai sót) trong hoa nổi bật. Theo đó, Obamacare không đổi lại hiệu quả, bởi lẽ chính quyền cũ phải tiêu tốn hàng trăm triệu USD tiền của dân đóng thuế để quảng cáo rùm beng vô ích. Rõ ràng, Donald Trump định hướng cân bằng mới chương trình vẫn có những khuyết điểm nhưng không phải là tệ, Obamacare thực hiện chất lượng mới nhất, là một thảm họa của y tế Mỹ.
Tự ái hay vấn đề
Sự phát triển của mạng xã hội cùng sự phân tích chính trị ngày càng gia tăng khiến “Ai cũng vậy” trở nên rõ nét hơn. Trong một lá thư gửi cho Thời báo Ireland xuất bản ngày 30-1-1974, độc giả Sean OConaill phờ phạc về việc sử dụng chiến thuật của những người bảo vệ quân đội cộng hòa Ireland dưới mật danh Whataboutery. Bốn năm sau, thuật ngữ Whataboutery tái xuất trong một lá thư gửi cho tờ Guardian bởi Lionel Bloch – người miêu tả chính khách hàng hiện tại cực kỳ thông thạo tư duy thao tác tâm huyết, toàn bộ thứ dù hoàn thành đến đâu, đều sẽ có lỗi để bắt.
Ít ai biết rằng, chiến thuật W type này không phải là sản phẩm của đại gia, mà làm một nhóm triết gia và nhà văn Hy Lạp cổ đại sáng tạo nên từ cách đây hơn 2.500 năm. Cho đến năm 2008, Edward Lucas bút ký của tờ The Economist là người đầu tiên đã mô tả đầy đủ bản chất của chiến thuật này. W không chỉ là kỹ thuật hùng biện mà là thủ đoạn chính rất hiệu quả, được thúc đẩy bởi thành kiến phái. Khi đầu đối với một đối thủ có quan điểm khác chính, một khách hàng có nhiều khả năng coi những gì họ nói như một lời công kích cần phản hồi bác thay vì một điểm cần tranh luận.
Theo triết học, tranh luận là cuộc đối thoại giàu lý trí, hướng đến chân tướng sự thật. Nhưng trong nhiều ngữ cảnh, chúng ta thường không xem các thiết lập theo cách này. Chúng ta coi như tranh luận tựa cuộc chiến, mà ở đó mọi phát ngôn giống như vũ khí giúp chúng ta hạ gục đối phương. Chúng ta hơn thua, phải thắng, ghi càng nhiều bàn càng tốt khi giữ sạch lưới nhà. Bằng cách tung ra một phản công, chúng ta đặt đối thủ của mình vào thế bị động. Nhìn theo lối tư vấn duy nhất, W is a hiệu quả chiến thuật, coi tấn công như hình thức bảo vệ tốt nhất.
Các nhà tâm lý học tin rằng W có thể là một phù hợp chiến thuật trong một số trường hợp nhất định như chỉ ra thực tế người dùng mắc lỗi ba phải. Left Left, in the point of Benjamin Curtis, Wow, Wow, một loại biện pháp, cố gắng không tuân theo các quy tắc logic của tư duy logic trong tranh luận thông qua và đưa ra ý kiến bất hợp lý. Lý do anh đưa ra rất đơn giản: W cố ý đánh lạc hướng người nghe, người đọc, làm cho họ nhầm tưởng cái sai là đúng và cái đúng là sai. Ai cũng vậy, thay vì bàn đến logic tính toán, quay lại xoáy sâu vào sự bỏ sót của đối phương, từ đó bao phủ điểm quan trọng của họ.
This art is a simple method to go by the only and remove the bad work left the same as. Nhiều ý kiến phỏng đoán, chúng ta sẽ khiến chúng ta lún sâu vào công việc tư tưởng cho cá nhân, hạ bệ đối tượng tranh luận bằng ngôn ngữ để làm giảm uy tín của họ. Phong cách chống công kích cá nhân xuất hiện nhiều trong các cuộc tranh cãi trên mạng, những “anh hùng” núp sau bàn phím tha hồ gõ chữ mà không sợ lộ mặt, với hàng tá điểm chụp mũ, suy diễn thiếu căn cứ . Rõ ràng, W, nếu được sử dụng, sẽ chỉ làm cho mối quan hệ căng thẳng và xấu đi. Bởi lẽ, chúng ta không cùng nhìn về một vấn đề nhưng đang nhìn nhau, gây thương nhớ để đánh mất mối quan hệ.
Giống như những nhà truyền thông cổ đại, chúng ta ngày nay sử dụng mọi phương tiện để thuyết phục người khác. Trớ trêu thay, chúng ta không thể cùng lúc cổ xúy W hay tránh hoàn toàn tư duy Ai cũng vậy trong cuộc sống. Cốt lõi đề mục, người muốn phản biện thực sự muốn gì: liệt kê bảo vệ quan điểm đến cùng bằng lập luận cá nhân sắc, hay cố ý chê bai hạ đối phương để dễ dàng vượt qua. Benjamin Curtis thừa nhận, mỗi khi đối mặt với thế thì sao, chúng ta cần trả lời khôn, đồng thời xem lại chính mình. Điều quan trọng là mạnh mẽ thừa nhận điểm yếu, thay đổi nếu sai cơ bản, bao dung với mọi người để cùng trở nên tốt đẹp. Đó là một cuộc chiến tâm trí giữa ái và tự vấn, giữa thân hoàn thiện và các lỗi không cần thiết …
