Sau khi Olympic Toán học quốc tế 2022 kết thúc, một trong những bức ảnh hài hước nhất được nhiều người chia sẻ là đội tuyển của các quốc gia dẫn đầu: Trung Quốc, Hàn Quốc, Mỹ và Việt Nam. Trung Quốc, Hàn Quốc, Việt Nam đều là người châu Á, rõ ràng là vậy, nhưng hài hước là đội Mỹ, khi 5/6 thành viên đều có gương mặt châu Á và những cái tên như Cong, Gu, Liu, Shen, … – Tên người châu Á. Thế là người ta lại nói ra câu đùa quen thuộc: người da vàng giỏi toán lắm!
Quan sát đó không có gì mới. “Huyền thoại” người châu Á học giỏi toán đã có từ rất lâu, thậm chí từ năm 1987, một số tạp chí Time đã đưa lên trang bìa hình ảnh 6 đứa trẻ mắt vàng ngồi bên đống sách và máy tính cùng dòng. . Danh hiệu lớn: “That Asia-American Whiz Kids” – tạm hiểu là “Thần đồng nhí người Mỹ gốc Á”. Hình ảnh một người châu Á đầu to, mắt thiển cận, đọc sách bách khoa, đắm chìm trong kiến thức sách vở và hoàn toàn chưa từng trải qua kinh nghiệm tình dục cũng là mô-típ kinh điển trong phim Mỹ.
Tóm lại, người châu Á, đặc biệt là người Đông Á và Nam Á, luôn được gắn với việc giỏi toán và các môn khoa học. Nghe có vẻ như một lời khen vô thưởng vô phạt, không có gì nghiêm trọng nhưng sự thật lại khá nghiêm trọng.
Trang bìa tạp chí Time về “thần đồng” châu Á.
“Nhiều năm trước, mọi người thường nghĩ chúng tôi là Fu Manchu hoặc Charlie Chan. Sau đó, họ nghĩ rằng chúng tôi phải có một tiệm giặt là hoặc một nhà hàng. Bây giờ họ nghĩ rằng tất cả những gì chúng ta biết là ngồi trước máy tính “, Virginia Kee, một giáo viên trung học tại khu phố Tàu của New York, chia sẻ trong một bài báo trên tờ Time năm 1987, tức là đã 35 năm trước. Fu Manchuria là một siêu siêu nhân hư cấu được tạo ra bởi tiểu thuyết gia Sax Rohman, với hình ảnh một anh chàng Á Đông nguy hiểm, ngược lại Charlie Chan là một cảnh sát thông minh, anh hùng nhưng lại không nói giỏi tiếng Anh và luôn sống khép kín. Từ Fu Manchuria đến Charlie Chan đến a mọt sách, mô tả của người châu Á bằng cách nào đó là phẳng, một chiều và phẳng.
Trước hết, “Người châu Á giỏi toán” là không đúng. Mặc dù người châu Á xếp hạng rất cao trong cuộc thi toán học, nhưng cũng có nhiều quốc gia châu Á khác chỉ xếp hạng khiêm tốn. Điều thú vị là theo chương trình PISA đánh giá học sinh quốc tế, mặc dù một số nước Đông Á xếp hạng tốt về khoa học và xếp hạng cao về đọc, tuy nhiên, không ai nói “người châu Á giỏi văn”. Giỏi toán tất nhiên khác với giỏi văn, bởi với hầu hết mọi người, toán học là một thứ gì đó quá xa vời, máy móc, lập dị, không có mối liên hệ trực tiếp nào với con người (mặc dù đây cũng là một định nghĩa sai lầm). Việc gán ghép người châu Á vào một tọa độ chung là “giỏi toán” là một sự phủ định tinh vi đối với con người đầy đủ của người châu Á, biến họ thành một robot được lập trình để thành công, một chiếc máy tính. toán học không trí óc và đánh giá các cá nhân châu Á một cách rất đa dạng dựa trên một khuôn mẫu cố định và đã được thiết lập. Xét cho cùng, phân biệt chủng tộc không hơn gì sự phủ định tính toàn vẹn của một người. Vì vậy, “Người châu Á giỏi toán” hoàn toàn không phải là một lời khen, nó chỉ là một viên đạn đường, một vết nhơ ẩn sau những lời khen ngợi hào phóng.
Có cả một thuật ngữ để chỉ sự phân bổ của người Châu Á cho một nhóm người Châu Á duy nhất, đó là “thiểu số kiểu mẫu”. Cụm từ này lần đầu tiên được sử dụng trên tờ New York Times để mô tả những câu chuyện thành công của người Nhật ở Mỹ, những người dù bị gạt ra ngoài lề xã hội nhưng vẫn đạt được những thành tựu đáng kể. Bài báo này được xuất bản vào năm 1966, một cột mốc đáng để chúng ta suy nghĩ. Đây là thời điểm hỗn loạn đối với phong trào dân quyền đấu tranh cho quyền của người da đen, đặc biệt là phong trào Quyền lực da đen, vốn bị ảnh hưởng bởi những lời chỉ trích của nhà hoạt động Malcolm X về phương pháp đấu tranh. Martin Luther King tiết chế và hướng tới những pha hành động bạo lực hơn.
Trong thời điểm nhạy cảm như vậy, sự xuất hiện bất ngờ của biết bao câu chuyện thành công của Nhật Bản và Trung Quốc trên đất Mỹ hoàn toàn không phải là chuyện vô tư, tình cờ. Người da trắng có mục đích khi họ sử dụng người châu Á như một lá chắn. Vì người châu Á cũng là người da màu nên về lý thuyết, họ cũng bị kỳ thị và loại trừ, nhưng hãy xem, họ vẫn vươn lên bằng sự chăm chỉ và xuất sắc của mình. Người da trắng muốn đổ lỗi cho người da đen, thuyết phục người da đen rằng điều họ cần làm không phải là la hét và hạ bệ người da trắng, điều họ cần làm là đầu tư vào giáo dục và được xã hội chấp nhận. là không công bằng, không thể thay đổi.
Tất nhiên, kể những câu chuyện thành công của một số người châu Á cũng là một cách hiệu quả để ngăn chặn những suy nghĩ “nổi loạn” của những người châu Á khác ngay từ đầu, truyền cho họ ý nghĩ rằng nếu họ không thành công là do họ đã không làm việc chăm chỉ như đồng bào của họ, không phải vì cấu trúc xã hội là thiếu sót. Vì vậy, ngay từ đầu, người châu Á đã bị loại khỏi các cuộc đối thoại và đấu tranh về sự đa dạng. Người châu Á thậm chí còn được coi là một chủng tộc da trắng mới! Họ còn đòi hỏi gì hơn nữa khi thành công của họ đã được thể hiện rõ ràng?
Ngay cả việc ca ngợi người châu Á giỏi toán cũng có thể đã che giấu một lịch sử phân biệt người châu Á trong lĩnh vực toán học. Trong khi tên của Euclid vẫn được lưu giữ trong các tiên đề của số học, một nhà toán học cổ đại Trung Quốc, Tôn Tử (một Tôn Tử khác với tác giả của “Binh pháp Tôn Tử”) đã bị gạch bỏ. khám phá của ông trong việc khám phá lại Leonard Eugene Dickson, một nhà toán học da trắng, người có ảnh hưởng lớn đến đại số trừu tượng. Ngày nay, học sinh chuyên toán chỉ quen thuộc với Định lý Cân bằng của Trung Quốc, nhưng Tôn Tử, người đã đặt ra nó thì không ai biết.
Để rồi, với mô hình “thiểu số người mẫu”, người châu Á bị đặt trên lưng mình một gánh nặng, một áp lực phải xứng đáng với máu và màu da của chính mình. Một người châu Á nghiễm nhiên được coi là giỏi khoa học, cần cù, chịu khó. “Một lũ mọt sách không có khuôn mặt” là một cụm từ hay cách giải thích đúng về sự mặc cảm của những người châu Á sống ở nước ngoài.
Trong một bài luận ngắn có tiêu đề “Ghi chú về công việc” của Weike Wang, một phụ nữ Trung Quốc, viết cho tờ New Yorker vào đầu năm nay, cô kể lại rằng khi cô và một người bạn Mỹ gốc Á khác làm nghiên cứu sinh trong lĩnh vực y khoa, được nhận vào làm. làm trợ lý giáo sư bởi một giáo sư với lý do họ là người giỏi nhất. Sau đó, cô hiểu rằng, tốt nhất, họ là những người duy nhất sẵn sàng làm thêm giờ mà không đòi hỏi thêm lương, sẵn sàng bỏ bữa trưa, sẵn sàng trả lời email vào nửa đêm, hay nói cách khác. rằng họ hạnh phúc dù bị bóc lột sức lao động.
Không phải thú cưng, không phải vật tế thần hay thiểu số kiểu mẫu, người châu Á bác bỏ những định kiến mà người da trắng áp dụng cho họ, dù tốt hay xấu.
Người châu Á nương tay, người châu Á phục tùng – đó là “lợi thế cạnh tranh” của người châu Á, nếu muốn tồn tại và một ngày nào đó thuộc về tầng lớp trung lưu, họ phải sẵn sàng lao động như nô lệ. Tương tự như vậy, kỳ vọng xuất sắc trong môn toán không giúp người châu Á dễ dàng thăng tiến trong các công ty công nghệ.
Ngược lại, chính vì họ là người châu Á và những người khác có định kiến rằng họ giỏi, họ phải nỗ lực hơn nữa để chứng tỏ khả năng của mình chỉ để được đánh giá ngang bằng với người da trắng.
Mọi sự đánh đổi đều nguy hiểm. Đúng là người gốc Ấn ở Mỹ có tỷ lệ nhận bằng cử nhân ít nhất là rất cao, gần 80% – tương ứng với mức thu nhập trung bình rất cao, nhưng những người gốc Á khác như Miến Điện, người Lào và Campuchia. xuất xứ chỉ khoảng 20%. Những người châu Á này rõ ràng không phải là người châu Á mà chúng ta nhắc đến khi khen “người châu Á giỏi toán”, “mọt sách châu Á”, “thần đồng châu Á”. Và, như thế, họ là những người Châu Á vô hình hay nói một cách khác, từ “Châu Á” mà người da trắng nghĩ đến là một Châu Á trong tưởng tượng. Trên thực tế, không có cái gọi là Đại châu Á.
Châu Á phức tạp hơn nhiều và có nhiều nhánh. Vậy người châu Á muốn được mô tả như thế nào? Có lẽ họ không muốn được mô tả chút nào. Như Helen Zia, một trong những tên tuổi quan trọng trong phong trào đấu tranh vì quyền của người Mỹ gốc Á, đã nói: “Chúng ta có cái tốt, cái xấu và cái xấu. Chúng tôi không phải là hình mẫu.
Chúng tôi muốn được nhìn thấy trong con người đầy đủ của chúng tôi. Theo kinh nghiệm của tôi, đó là điều mà tất cả mọi người đều khao khát ”.
Nguồn: https://antgct.cand.com.vn/Chuyen-de/dang-sau-loi-khen-nguoi-chau-a-gioi-toan-i663778/
Đầu tháng 7 năm 2022, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol đã tham dự Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) được tổ chức tại Tây thủ đô Madrid.
